Rynek wodoromobilności w Polsce

Rynek wodoru w Polsce jest na etapie zalążkowym. Aktualnie w Polsce wciąż jest bardzo mało samochodów wodorowych – zaledwie 65 aut na koniec III kwartału 2021 roku (w analogicznym okresie poprzedniego roku nie został zarejestrowany żaden taki samochód). Obecnie w Polsce nie funkcjonuje żadna ogólnodostępna stacja tankowania wodoru, ale ogłoszone zostały plany ich budowy. W październiku 2021 roku PKN ORLEN poinformował, że zamierza zbudować dwie ogólnodostępne stacje tankowania wodoru w Poznaniu i Katowicach, a ponadto mobilną stację tankowania we Włocławku. Ich budowa zostanie dofinansowana ze środków unijnych (program CEF Transport). W dłuższej perspektywie – do roku 2030– koncern zamierza wybudować ponad 50 stacji tankowania wodoru w różnych miastach Polski. To działania w ramach pierwszej fazy projektu „Clean Cities – Hydrogen mobility in Poland”.

W kontekście powyższego należy przypomnieć, że zgodnie z Polską Strategią Wodorową, przyjętą w listopadzie 2021 roku, do końca obecnej dekady planowana jest budowa co najmniej 32 stacji tankowania wodoru, a także stworzenie warunków do eksploatacji 800-1000 nowych autobusów wodorowych, w tym autobusów wyprodukowanych w Polsce.

Na polskim rynku pojawiły się już pierwsze autobusy wodorowe. Od 2019 roku takie autobusy produkuje Solaris. Model Solaris Urbino 12 hydrogen to zeroemisyjny autobus miejski napędzany ogniwem wodorowym. Jego układ napędowy zawiera m.in. ogniwo wodorowe 70 kW, baterie litowo-jonowe, zbiorniki wodoru (butle kompozytowe), a system ładowania baterii to plug-in. Jak wynika z informacji producenta, zasięg tego autobusu to 350 kilometrów przy zachowaniu wszystkich zalet napędu elektrycznego, a tankowanie do pełna trwa tylko kilka minut. Premiera tego autobusu odbyła się na Globalnym Szczycie Transportu Publicznego w Sztokholmie w czerwcu 2019 roku. Autobus ten był testowany w wielu miastach, a w Polsce po raz pierwszy został zaprezentowany na Międzynarodowych Targach Transportu Publicznego TRANSEXPO w Kielcach w październiku 2021 roku.

W 2021 roku powstał też pierwszy autobus zasilany ogniwem wodorowym w firmie Autosan. Model SANCITY 12LFH to zeroemisyjny autobus niskopodłogowy o długości 12 metrów, który zaprojektowano na bazie autobusu z napędem elektrycznym. Posiada on silnik elektryczny wraz z modułem zasilania z ogniwem paliwowym. Magazyn energii stanowią baterie litowo-tytanowe i zbiorniki gazu H2. Po przejściu miejskich testów drogowych w Sanoku, oficjalna premiera autobusu SANCITY 12LFH miała miejsce podczas wspomnianych targów TRANSEXPO w Kielcach w październiku 2021 roku. Produkcję wodorowych autobusów ma w planach także należąca do Agencji Rozwoju Przemysłu spółka ARP e-Vehicles, która produkuje obecnie autobusy. Oprócz autobusów powstają również projekty wodorowych samochodów dostawczych.

Polskie przedsiębiorstwa, w szczególności koncerny energetyczne, dostrzegają potencjał wodoru w transporcie i podejmują w tym zakresie szereg działań:

PGE już w 2015 roku poinformowała o planach zbudowania pierwszych w Polsce stacji tankowania wodoru dla samochodów osobowych i autobusów – w Warszawie i Poznaniu, które znajdują się w europejskim korytarzu TEN-T. Plany te były efektem współpracy PGE z Instytutem Transportu Samochodowego, a także częścią szerszego projektu HIT-2-Corridors mającego na celu stworzenie i integrację europejskiej sieci infrastrukturalnej służącej wykorzystaniu wodoru jako paliwa w transporcie drogowym. Inne ówczesne plany dotyczyły budowy magazynu energii (m.in. wodoru). Również w ogłoszonej w 2020 roku strategii na obecną dekadę PGE wskazuje, że po roku 2025 niezbędna będzie komercjalizacja zeroemisyjnych paliw, w tym „zielonego wodoru”.
Zespół Elektrowni Pątnów-Adamów-Konin (ZE PAK) zamierza uruchomić na terenie Elektrowni Konin wytwórnię „zielonego wodoru”. W 2020 roku podpisano w tym celu kontrakt z firmą Hydrogenics Europe na zakup elektrolizera do produkcji wodoru.
Polenergia podpisała w 2020 roku list intencyjny z Siemens Energy dotyczący współpracy w zakresie rozwoju gazowych projektów kogeneracyjnych oraz technologii wodorowych. Wśród wspólnych projektów wymienia się m.in. elektrolizery, ogniwa paliwowe, turbiny wodorowe i magazyny wodoru. Rozwijane w najbliższych latach instalacje gazowe będą wstępem do wprowadzenia technologii wodorowych, których realizację Polenergia zapowiedziała w swojej strategii na lata 2020-2024. Funkcjonująca elektrociepłownia w Nowej Szarzynie, a także planowane nowe bloki gazowe mają być dostosowane do spalania „zielonego wodoru”.
Grupa Lotos w 2020 roku uruchomiła program inwestycyjny, dzięki któremu chce zbudować wielkoskalową instalację do produkcji „zielonego wodoru”. Projekt nosi nazwę „Green H2”. W ramach Green H2 powstać ma instalacja składająca się z elektrolizerów, magazynów wodoru i ogniw paliwowych lub turbin wodorowych. Instalacja będzie produkowała wodór na potrzeby rafinerii.
PGNiG rozpoczęło prace nad projektami wykorzystania wodoru w energetyce i motoryzacji. Kompleksowy program wodorowy „Wodór – Czyste Paliwo dla Przyszłości” zakłada produkcję „zielonego wodoru”, a także jego magazynowanie i dystrybucję. PGNiG pracuje także nad uruchomieniem stacji badawczej tankowania pojazdów napędzanych wodorem (uruchomienie stacji planowane jest w 2021 roku w Warszawie).
PKN ORLEN ogłosił w 2020 roku strategię na obecną dekadę, której istotnym elementem mają być m.in. zwiększenie produkcji biopaliw i paliw wodorowych, prace nad hubami wodorowymi i działania pod kątem produkcji „zielonego wodoru”. W połowie 2021 roku koncern ogłosił program inwestycyjny „Hydrogen Eagle”, który przewiduje budowę międzynarodowej sieci hubów wodorowych zasilanych odnawialnymi źródłami energii (ma powstać ich sześć – trzy w Polsce, dwa w Czechach i jeden na Słowacji). Przewidywana jest także budowainstalacji przetwarzających odpady komunalne w zero- i niskoemisyjny wodór (m.in. w Płocku i Ostrołęce). Ponadto, planowana jest budowa międzynarodowej sieci obejmującej ponad 100 stacji tankowania dla transportu indywidualnego, publicznego i towarowego.
Grupa Azoty, będąca największym producentem wodoru w Polsce, ogłosiła jesienią 2021 roku swoją strategię na obecną dekadę, zgodnie z którą będzie angażować się w rozwój i kreowanie rynku wodorowego w Polsce, a także w realizację Strategii Wodorowej UE (zob. rozdział 1.1.1). Jednym z kluczowych elementów strategii jest projekt „Zielone Azoty”, a w jego ramach podprojekty „Zielony wodór” (bieżąca analiza i aktywny udział w rozwoju rynku „zielonego wodoru”) i „Zielony amoniak” (aktywne poszukiwanie rozwiązań technologicznych, inwestycyjnych i akwizycyjnych w zakresie pozyskiwania „zielonego amoniaku”). W ramach realizacji projektów B+R wpisujących się w założenia Europejskiego Zielonego Ładu planowany jest rozwój laboratorium paliw alternatywnych w Kędzierzynie-Koźlu, które ma dokonywać weryfikacji jakości wodoru pod kątem zastosowania go w branży motoryzacyjnej.