Wodór i jego certyfikacja - Portal wodorowy

Transport

W kolejnych latach popyt na wodór wzrośnie głównie w sektorze transportu, gdzie potrzebny jest ten gaz o czystości na poziomie 99,999%. Producenci pojazdów wodorowych już dzisiaj stosują odpowiednie czujniki jakości paliwa, które w razie przekroczenia tego poziomu, odcinają dopływ paliwa mogącego uszkodzić ogniwo. Mimo to w procesie dystrybucji wodoru do celów transportowych potrzebne będzie spełnienie wymogów przez firmy oferujące ten typ paliwa do celów transportowych.

Dla wodoru do pojazdów z ogniwami paliwowymi opracowano normę ISO 14687. Określa ona rygorystyczne wymagania dotyczące czystości wodoru, co z kolei wydłuża trwałość ogniw. Państwa będące członkami Unii Europejskiej zgodnie Artykułem 5 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/94/UE11 dotyczącej dostarczania wodoru na potrzeby transportu drogowego muszą spełnić wymóg zapewnienia odpowiedniej liczby punktów tankowania wodoru (HRS – Hydrogen Refueling Station) do roku 2025. Dyrektywa ta w jednym z załączników precyzuje, że do określenia czystości wodoru dystrybuowanego przez stacje tankownia wodoru należy stosować specyfikację techniczną zgodną właśnie z normą ISO 14687.

Aktualnie w Polsce brakuje regulacji prawnych w postaci konkretnych przepisów oraz rozporządzeń wykonawczych, które odnoszą się bezpośrednio do funkcjonowania całościowego systemu monitorowania i kontrolowania jakości paliwa wodorowego przeznaczonego do celów transportowych. Inspekcja Handlowa zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami jest uprawniona do przeprowadzania kontroli jakości paliw, ale nie jest przygotowana do prowadzenia czynności pobierania i sprawdzania próbek wodoru.

Przede wszystkim jednak w Polsce nie ma na razie instytutu badawczego czy też jednostki naukowej, która całościowo bada jakość paliwa wodorowego. Wybrane krajowe laboratorium powinno najpierw uzyskać akredytację PCA, aby spełniać taką rolę. Należy jednak nadmienić, że w Europie funkcjonuje jedno tego typu laboratorium i to poza UE - National Physical Laboratory (NPL) w Londynie. Jednostka ta uzyskała akredytację UKAS ISO 17025 w zakresie badania jakości wodoru przeznaczonego do ogniw paliwowych. W maju 2020 roku prace nad rozbudowaniem działalności Centralnego Laboratorium Pomiarowo-Badawczego zadeklarowało PGNiG.

Certyfikaty dotyczące wpływu na klimat

Zagraniczne jednostki certyfikujące, np. TÜV Rheinland już dzisiaj oferują różnego rodzaju certyfikaty przemysłowi czy też innym zainteresowanym firmom. TÜV Rheinland Standard H2.21 Climate-Neutral Hydrogen, czyli „Wodór neutralny dla klimatu” pozwala producentom, dystrybutorom oraz klientowi końcowemu zweryfikować i udokumentować fakt produkcji, sprzedaży oraz wykorzystania wodoru przyjaznego środowisku. Proces produkcji wodoru jest energochłonny i może oznaczać znaczną emisję dwutlenku węgla do atmosfery. Kluczowe do osiągnięcia neutralności wodoru dla klimatu jest uzyskanie minimalnego śladu węglowego w całym łańcuchu dostaw tego paliwa. Na bazie standardu TÜV Rheinland H2.21 "Wodór neutralny dla klimatu" można także uzyskać dodatkową certyfikację opcjonalną zgodnie z kryteriami dodatkowymi na Zielony, Niebieski czy też Turkusowy Wodór. Dzięki temu można zweryfikować kilka istotnych dla środowiska aspektów za pomocą jednego certyfikatu. Przykładowo, jeśli neutralny dla klimatu wodór jest produkowany w procesie elektrolizy wody, a energia elektryczna wykorzystywana do tej elektrolizy pochodzi wyłącznie z OZE, to w certyfikacie dodatkowo przyznawane jest słowo kluczowe "Zielony wodór".

Unijne wymogi

Za wprowadzanie regulacji dotyczących wodoru, w tym określenie standardów oraz definicji potrzebnych do ustalenia emisji CO2 podczas produkcji, jak również eksploatacji wodoru, odpowiada Komisja Europejska. Strategia Wspólnoty zakłada stworzenie precyzyjnego otoczenia regulacyjnego, którego celem ma być stworzenie warunków dla działania gospodarki wodorowej poprzez jednolite kryteria uznawania wodoru za odnawialny i niskoemisyjny. To niezwykle istotne, bo tylko taki rodzaj paliwa ma zostać objęty instrumentami wsparcia i zachęt finansowych.

Aby tego dokonać ustanowione zostaną wspólne normy i wymogi w zakresie niskoemisyjności dla instalacji do produkcji wodoru. Certyfikacja wodoru odnawialnego i niskoemisyjnego ma bazować na już istniejących zasadach monitorowania, raportowania i weryfikacji w ramach EU ETS. Wskazówką mają być również przepisy zawarte w dyrektywie w sprawie odnawialnych źródeł energii.

W Polsce Ministerstwo Klimatu i Środowiska opracowuje regulacje określające etap, na którym wodór będzie podlegał kontroli. Mają one objąć miejsce produkcji, transport, magazynowanie wodoru, jak również stacje paliw, na których wodór będzie dystrybuowany. Docelowo potrzebne będzie wyznaczenie jednostki certyfikującej wodór, czyli wspomnianego wcześniej laboratorium badającego zgodność próbek z normami.